Leraar speciaal onderwijs

Lijkt het jou mooi om leerlingen met een beperking of bepaalde problematiek de zorg en aandacht te geven die ze nodig hebben? Dat is precies wat je doet als leraar speciaal onderwijs. Mede dankzij jouw geduld, positiviteit en de structuur die je biedt, halen leerlingen alles uit hun schooltijd wat erin zit. Het is mooi, maar soms ook pittig werk. Wat komt er allemaal bij deze baan kijken? Welke opleiding heb je als leraar speciaal onderwijs nodig? En wat is het salaris van een leraar in het speciaal onderwijs? Lees snel verder, want wij hebben de antwoorden.
 

Bekijk alle leraar speciaal onderwijs vacatures

Wat is een leraar speciaal onderwijs?

Een leraar speciaal onderwijs is iemand die lesgeeft in het speciaal onderwijs (SO). Dit onderwijs is er voor kinderen die speciale leerbehoeften hebben. Bijvoorbeeld omdat ze een beperking of stoornis hebben of chronisch ziek zijn. Je kunt zowel in het speciaal basisonderwijs als het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) aan de slag. Als docent speciaal onderwijs geef je leerlingen extra aandacht en ondersteuning. Ook geef je les aan kleinere groepen dan in het reguliere onderwijs. Dankzij jouw deskundigheid en de begeleiding die je geeft, zorg je er als leraar speciaal onderwijs voor dat leerlingen zoveel mogelijk uit hun schooltijd halen.
 

Salaris leraar speciaal onderwijs 2024

Als dit beroep je aanspreekt, ben je vast benieuwd wat het salaris van een leraar speciaal onderwijs is. Dus wat verdient een leraar speciaal onderwijs ongeveer? De salarissen in het speciaal onderwijs zijn hetzelfde als in het reguliere primair onderwijs. Dit geldt zowel voor het speciaal basisonderwijs als het voortgezet speciaal onderwijs. Dat betekent dat je als leraar speciaal onderwijs in 2024 een salaris verdient dat ongeveer tussen de € 3.000 en € 6.000 bruto per maand ligt. Wat je precies verdient, is afhankelijk van je ervaring. Op basis van je werkervaring word je namelijk ingeschaald in een salarisschaal en trede.

Naast salaris krijg je als leraar speciaal onderwijs ook nog vakantiegeld, toeslagen en een eindejaarsuitkering. Andere veelvoorkomende secundaire arbeidsvoorwaarden zijn reiskostenvergoeding (afhankelijk van de afstand die je tot school woont) en een goede pensioenregeling. Je hebt natuurlijk ook recht op vakantie, die (grotendeels) samenvalt met de vastgestelde schoolvakanties.
 

Wat doet een leraar speciaal onderwijs?

Net als elke leraar, geef je als leraar speciaal onderwijs natuurlijk les. Uniek aan het speciaal onderwijs is de individuele aandacht die leerlingen krijgen. Daar steek je dan ook veel tijd en energie in. Wat dit in de praktijk betekent, hangt af van waar je werkt en wie je leerlingen zijn. Dove en slechthorende basisschoolleerlingen vragen bijvoorbeeld om een andere benadering dan tieners met een stoornis of gedragsproblemen. Jij weet precies hoe je jouw leerlingen de zorg en ondersteuning biedt die ze nodig hebben. Daar komt vaak structuur, voorspelbaarheid, geduld, positiviteit en humor bij kijken.

Net als gewone basisscholen, hebben scholen in het speciaal onderwijs kerndoelen. Die bepalen wat een school in elk geval aan leerlingen moet bieden, bijvoorbeeld op het gebied van taal en rekenen. In het speciaal onderwijs gelden er vaak aanvullende en/of afwijkende doelen. Zo moeten blinde en slechtziende leerlingen zich bijvoorbeeld zelfstandig kunnen bewegen met een stok. Als leraar speciaal onderwijs stel je voor elke leerling een persoonlijk onderwijsplan op waarin je rekening houdt met de beperkingen en behoeften van de leerling. Zo zorg je ervoor dat leerlingen op hun eigen manier en eigen tempo ontwikkelen en hun leerdoelen behalen.

Ook houd je je als leraar speciaal onderwijs bezig met het perspectief van leerlingen. Sommige leerlingen kunnen bijvoorbeeld instromen in het reguliere onderwijs of doorstromen naar een reguliere vervolgopleiding. In het voortgezet speciaal onderwijs stel je een ontwikkelingsperspectief op. Zo bepaal je waar een leerling naar toewerkt. Dit kan het behalen van een diploma zijn, het starten met dagbesteding of het vinden van (betaald) werk. Je overlegt hierover met collega’s en verschillende instanties, en bespreekt dit ook met de ouders of verzorgers van de leerling.

Als leerkracht in het speciaal onderwijs heb je dus een hoop werkzaamheden die gericht zijn op de persoonlijke begeleiding van een leerling. Toch komt een groot deel van je takenpakket overeen met dat van elke andere docent. Zo bereid je lessen voor, kijk je schoolwerk na en houd je leerlingendossiers bij. Ook vergader je met het team en neem je deel aan andere bijeenkomsten en schoolactiviteiten.

Taken van een leraar speciaal onderwijs

• Voorbereiden en geven van lessen;
• nakijken van schoolwerk;
• opstellen van individuele onderwijsplannen en een ontwikkelingsperspectief;
• begeleiden van leerlingen;
• creëren van een prettige en veilige omgeving voor leerlingen;
• vergaderen met het team en voeren van oudergesprekken.

Hoe word je leraar speciaal onderwijs?

Wat je nodig hebt om leraar speciaal onderwijs te worden, hangt af van de school waar je aan de slag wilt. Om les te mogen geven is een onderwijsbevoegdheid in ieder geval verplicht. Als je les wilt geven in het primair onderwijs, kun je de pabo volgen. Dit is een lerarenopleiding op hbo-niveau. Soms is een bevoegdheid voor het basisonderwijs ook voldoende als je in het voortgezet speciaal onderwijs gaat werken. Alleen wanneer de school zelf eindexamens afneemt, wat in het speciaal onderwijs niet vanzelfsprekend is, moet je een onderwijsbevoegdheid hebben voor het voorgezet onderwijs.

Sommige scholen hebben aanvullende eisen en vinden het belangrijk dat je je hebt gespecialiseerd. Je kunt dit bijvoorbeeld doen door de master Special Educational Needs of een post-hbo-opleiding als Gedragsspecialist te volgen. Eerdere werkervaring in het speciaal onderwijs is uiteraard ook welkom. Daarnaast is het als leraar speciaal onderwijs heel belangrijk dat je geduldig, zorgzaam en positief ingesteld bent. Je bent gedreven en doet er alles aan om leerlingen de begeleiding te bieden die ze nodig hebben. Tot slot ben je natuurlijk ook didactisch sterk.
 

Werken als leraar speciaal onderwijs

Het speciaal onderwijs bestaat uit vier clusters, die zijn ingedeeld op basis van de problematiek van de leerlingen. Een school in het speciaal onderwijs richt zich meestal op één van die clusters. Je werkt dus bijvoorbeeld met blinde en slechtziende kinderen (cluster 1) of dove en slechthorende kinderen en kinderen met een taal- en/of spraakontwikkelingsstoornis (cluster 2). Het kan ook dat je werkt met kinderen die een motorische of verstandelijke beperking hebben of langdurig ziek zijn (cluster 3), of een psychische stoornis of gedragsproblemen hebben (cluster 4). Je kunt als leraar speciaal onderwijs zowel in het primair onderwijs als in het voortgezet onderwijs werken. Bekijk de vacatures voor leraar speciaal onderwijs voor de precieze mogelijkheden.

Als leerkracht in het speciaal onderwijs heb je vaak een vaste groep (basisonderwijs) of geef je les in een schoolvak. Als je lesgeeft aan kinderen met ernstige gedragsproblemen, sta je soms samen met een collega voor de klas. De klassen zijn over het algemeen kleiner dan in het reguliere onderwijs, zodat het mogelijk is om leerlingen individuele aandacht en begeleiding te geven. Je overlegt als leraar speciaal onderwijs veel met andere docenten en houdt het begeleidingsteam en de ouders of verzorgers regelmatig op de hoogte van de ontwikkeling van de leerling. Je geeft overdag les, maar werkt ook buiten schooltijden. Je bereidt dan bijvoorbeeld lessen voor of voert gesprekken met ouders en verzorgers.
 

Overzicht leraar speciaal onderwijs

Bekijk onderstaande tabel voor een beknopt overzicht van dit beroep.