Heb je net je contract getekend, blijkt er ook een cao te zijn: een collectieve arbeidsovereenkomst. Wat is een cao ook alweer precies? En onder welke val jij? Helemaal niet gek als het je even duizelt. Wetten, regeltjes en contracten zijn vaak sowieso al ingewikkeld, en dan zijn er ook nog eens meer dan 1100 cao’s in Nederland. Het scheelt dat jij er maar onder eentje valt, maximaal. Hoef je die meer dan 1.000 andere cao’s in ieder geval niet door te nemen. Nu rest jou nog één ding: ontdekken welke dat dan is. En misschien wil je ook wel weten welke soorten cao’s er zijn, of wat je allemaal in deze overeenkomst kunt vinden. Gelukkig zijn wij er. We hebben de belangrijkste info over dit onderwerp voor je uitgezocht en op een rijtje gezet, met als resultaat deze pagina. Wel zo handig.
Wat is een cao?
Je weet inmiddels dat cao staat voor collectieve arbeidsovereenkomst. Dit is een overeenkomst waarin alle afspraken over arbeidsvoorwaarden staan. Denk hierbij aan loon, toeslagen, werktijden, vakantie, overwerk, proeftijd, opzegtermijn en pensioen. Deze afspraken zijn vaak gunstiger dan de afspraken over arbeidsvoorwaarden in de wet. Zo is het loon in een cao vaak hoger dan het vastgestelde minimumloon of is het aantal vakantiedagen hoger dan het wettelijke minimum. De afspraken zijn in ieder geval nooit in strijd met de wet. Je komt in een collectieve arbeidsovereenkomst dus bijvoorbeeld nooit een loon tegen dat lager ligt dan het minimumloon.
Wat staat er in een cao over salaris?
Er staan dus allerlei afspraken in een collectieve arbeidsovereenkomst, maar veel werknemers nemen dit document nooit helemaal van A tot Z door. Ze zijn vooral geïnteresseerd in een aantal specifieke onderwerpen, bijvoorbeeld salaris en vakantiedagen. Je kunt namelijk je salaris in de cao vinden als je weet in welke salarisschaal je functie is ingedeeld én wat je ervaringsjaren zijn. Over dat laatste kun je vaak onderhandelen wanneer je ergens gaat werken, waarna je jaarlijks een trede stijgt als je goed functioneert. Het bedrag dat je vervolgens in de loontabel afleest, is het zogenaamde garantieloon. Jouw werkgever mag je niet minder dan dat betalen. De info uit de cao over salaris levert dus eigenlijk nooit grote verrassingen op, maar kan bijvoorbeeld handig zijn ter controle of als je wilt weten wat je qua salaris nog kunt groeien.
AOb-Salarischeck
Werk je in het onderwijs? Dan kun je met de AOb-Salarischeck al voordat je eerste salaris van het jaar gestort is, ontdekken wat je onder de nieuwste cao maandelijks gaat verdienen. De check houdt ook rekening met eenmalige bonussen, vakantietoeslagen en eindejaarsuitkeringen, dus je kunt ’m het hele jaar uitvoeren. Je vindt de AOb-Salarischeck op onderwijssalaris.nl, een speciale website van vakbond voor onderwijspersoneel AOb.
Hoe komt een cao tot stand?
Werkgevers, werkgeversorganisaties en vakbonden onderhandelen samen over wat er in een collectieve arbeidsovereenkomst komt. Tijdens cao-onderhandelingen vertegenwoordigen vakbonden de werknemers die lid zijn van deze bond. Voorafgaand aan een onderhandeling vragen ze aan hun leden wat ze van de huidige cao vinden en welke punten ze graag verbeterd zien. Met deze info gaan ze de cao-onderhandelingen in.
Er is meestal nog geen akkoord na één overleg. Als de ideeën na meerdere bijeenkomsten nog steeds te ver uit elkaar liggen, kunnen de onderhandelingen zelfs stuklopen na een eindbod van de werkgever aan de vakbond. Meestal verloopt het overleg echter succesvoller en wordt er een nieuwe cao afgesloten. Die geldt altijd voor een bepaalde tijd, vaak één of twee jaar.
Soorten cao’s
Omdat een cao dus collectief is, geldt ie voor een grote groep mensen. Maar wat voor groep? Dat hangt af van het soort cao. Er zijn er twee:
- Bedrijfstak-cao. Dit is een overeenkomst voor werkgevers en werknemers binnen een bepaalde sector. Dit type cao wordt afgesloten door één of meerdere werkgevers of werkgeversorganisaties en één of meerdere werknemersorganisaties (meestal vakbonden). De afspraken gelden alleen voor de partijen die betrokken waren bij het afsluiten van de overeenkomst, en dus niet standaard voor alle bedrijven en werknemers binnen de sector. Benieuwd naar een voorbeeld van een bedrijfstak-cao? Op de website van de FNV, de grootste vakbond van Nederland, vind je cao’s per sector.
- Ondernemings-cao. Sommige (grote) bedrijven hebben een eigen collectieve overeenkomst tussen de werkgever en werknemers opgesteld. Een ondernemings-cao kan voor alle medewerkers binnen de organisatie gelden, maar ook alleen voor werknemers tot een bepaald functieniveau of voor een aantal bedrijfsonderdelen.
Onder welke cao val ik?
Wil jij weten onder welke collectieve arbeidsovereenkomst je valt? Het is slim om eerst na te gaan of er überhaupt een voor jou geldt. Een werkgever moet in een aantal gevallen een cao toepassen, namelijk wanneer:
- de werkgever lid is van een werkgeversorganisatie die een een bedrijfstak-cao heeft afgesloten.
- de werkgever zelf een ondernemings-cao heeft afgesloten.
- er in de branche een cao is die voor alle werkgevers in die bedrijfstak geldt. Dit is het geval wanneer een bedrijfstak-cao algemeen bindend (AVV) is verklaard.
Heel veel bedrijfstak-cao’s zijn bindend verklaard. Daarom is de kans groot dat ook jouw werkgever onder een cao valt. Maar welke cao is van toepassing? Er zijn een paar manieren om daarachter te komen:
- Kijk in de je contract. Daar staat in of je onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt en welke dit dan is. Zodra je de naam weet, kun je de overeenkomst zelf opzoeken.
- Vraag het aan je baas. Staat er in je contract niks over een cao? Om je twijfels weg te nemen, kun je het beste aan je baas vragen of je onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt. Als het goed is, kan hij ’m je dan meteen laten lezen.
- Zoek het online op. “Google, onder welke cao val ik?”. Zo werkt het helaas niet. Maar er zijn wél een aantal handige sites die je kunnen helpen als je een antwoord op deze vraag zoekt. Zo heeft het ministerie van SZW een website over cao’s waarop je onder andere kunt zien of een bedrijfstak-cao algemeen bindend is verklaard.
Cao voor uitzendkrachten
Je weet inmiddels dat er heel veel cao’s zijn: elke branche en zelfs elke (grote) organisatie kan er een hebben. Die gaan we daarom niet allemaal bespreken. Er is echter één soort die extra aandacht verdient: de cao voor uitzendkrachten. Uitzendkrachten vormen namelijk vaak een uitzondering als het om cao’s gaat. Zij vallen niet onder de collectieve arbeidsovereenkomst van het bedrijf waarbij ze werken, maar onder een speciale uitzend-cao. Daar zijn er twee van: de ABU-cao en de NBBU-cao. In december 2019 zijn deze collectieve arbeidsovereenkomsten als algemeen bindend verklaard en samengevoegd tot de CAO voor Uitzendkrachten 2019–2021.
Wat staat er in een cao voor uitzendkrachten?
In een cao voor uitzendkrachten komen punten aan bod die je in elke cao vindt, bijvoorbeeld over loon, werk- en rusttijden, vakantiedagen en pensioen. Andere punten zijn echter typisch voor de uitzendbranche. We pikken er twee belangrijke afspraken uit.
Inlenersbeloning
Deze afspraak zorgt ervoor dat uitzendkrachten dezelfde arbeidsvoorwaarden hebben als werkgevers die in vaste dienst zijn bij het bedrijf waar de uitzendkracht werkt. Dit geldt voor de arbeidsvoorwaarden op het gebied van bruto loon, ATV/ADV, toeslagen voor overwerk, initiële loonsverhogingen, onkostenvergoedingen en periodieken.
Fasensysteem ABU/NBBU
Als uitzendkracht krijg je een uitzendovereenkomst fase A, fase B of fase C. NBBU spreekt over fase 1/2 (die staat gelijk aan A), fase 3 (gelijk aan B) en fase 4 (gelijk aan C). Je begint in fase A, die na 78 weken werken overgaat in fase B. Na maximaal 4 jaar schuif je door naar fase C, wat een vast contract betekent.
Het fasensysteem bepaalt hoeveel rechten je hebt. In fase B geldt er bijvoorbeeld een loondoorbetalingsverplichting, terwijl je in fase A soms geen salaris krijgt als er tijdelijk geen werk voor je is. Bovendien staat er in de meeste uitzendovereenkomsten fase A (1/2) een uitzendbeding. Dit betekent dat de inlener (het bedrijf waarvoor je werkt via het uitzendbureau) snel van de samenwerking met jou af kan, en jij op jouw beurt van de samenwerking met het bedrijf. Zodra de opdracht wordt beëindigd, eindigt ook gelijk de arbeidsovereenkomst. Vanaf fase B (3) krijg je standaard een arbeidsovereenkomst zonder uitzendbeding. Hoe langer je dus via een uitzendbureau werkt, hoe meer rechten je hebt.
Wil je zelf aan de slag als uitzendkracht? Of zoek je een baan in dienst bij de werkgever? Bekijk onze vacatures, solliciteer en ga binnenkort lekker aan het werk.
Mijn werkgever heeft geen cao. Wat nu?
Dat er geen cao van toepassing is, betekent natuurlijk niet dat er geen afspraken over jouw arbeidsvoorwaarden op papier staan. Je maakt die afspraken met jouw werkgever onderling. Hierbij gelden uiteraard de wettelijke regels. Je hebt dus altijd ten minste recht op het minimumloon en het minimum aantal vakantiedagen. Ook moet je baas zich houden aan de wettelijke regels over onder andere werktijden, opzegtermijn en verlof. Met een beetje mazzel krijg je meer salaris of meer vakantiedagen, maar in ieder geval nooit minder.
Wil je meer weten over de collectieve arbeidsovereenkomst? In onderstaande FAQ beantwoorden we de belangrijkste vragen.