Misschien wel de leukste secundaire arbeidsvoorwaarde die er is: vakantiedagen. Want tussen al dat harde werken door heb je natuurlijk ook recht op genoeg vrije tijd. Omdat niet iedereen hetzelfde verstaat onder ‘genoeg’, zijn er allerlei regeltjes op dit gebied. Die gaan bijvoorbeeld over het minimum aantal vakantie-uren, verplichte vakantiedagen en het meenemen, vervallen en uitbetalen ervan. En heb je weleens gehoord van wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen? Ook die komen aan bod. Je komt ze vanzelf tegen tussen al je vakantierechten in dit artikel.
Hoeveel vakantiedagen per jaar heb ik?
Hoeveel vakantiedagen je precies hebt, hangt van je werkgever af. Wel heb je als werknemer in ieder geval recht op het minimaal aantal vakantiedagen: de wettelijke vakantiedagen. Daarmee is wettelijk geregeld dat je elk jaar voldoende vrije tijd kunt nemen tussen het werk door, bijvoorbeeld om op vakantie te gaan. Iedere werkgever mag zelf bepalen of werknemers er bovenop dit aantal nog een paar extra krijgen. Dit zijn de bovenwettelijke vakantiedagen. Hoeveel vakantiedagen jij jaarlijks hebt, is te vinden in je contract.
Wat zijn wettelijke vakantiedagen?
Iedere werknemer in loondienst heeft jaarlijks recht op een minimaal aantal vakantiedagen. Dit zijn de wettelijke vakantiedagen of het wettelijk verlof. Hoeveel je er daar precies van hebt, hangt af van hoeveel uur je wekelijks werkt. Je hebt namelijk recht op minimaal 4 keer de overeengekomen wekelijkse arbeidsduur.
Voorbeeld: Als je een fulltime werkweek van 40 uur werkt, heb je recht op 160 vakantie-uren per jaar. Dit komt neer op 20 dagen of 4 weken. Iemand met een parttime werkweek van 32 uur heeft recht op 128 vakantie-uren, wat neerkomt op 16 wettelijke verlofdagen of 4 weken. Het wettelijk aantal vakantiedagen voor parttimers is absoluut gezien dus lager, maar omdat zij ook minder werken krijgt elke werknemer in verhouding evenveel vrije tijd.
Wat zijn bovenwettelijke vakantiedagen?
Het kan dat jij bovenop deze 20 vakantiedagen op fulltime basis nog meer vrije dagen hebt. Dit zijn de bovenwettelijke vakantiedagen. Deze dagen zijn niet wettelijk verplicht, maar kun je zien als een cadeautje van je werkgever. Het gemiddelde aantal vakantiedagen van werknemers in Nederland komt door deze extra dagen op 25,6. Bovenwettelijk verlof is weer iets anders dan ADV-dagen, omdat er voor beide soorten vrije dagen andere regels gelden wat betreft het opbouwen, opnemen en verlopen ervan. Het totaal van de wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen vind je in je contract of cao.
Hoe werkt de opbouw van vakantiedagen?
De opbouw van vakantiedagen gaat automatisch en loopt parallel aan je dienstverband. Stel dat je op jaarbasis recht hebt op 24 vakantiedagen, dan bouw je er maandelijks 2 op. Sommige werkgevers werken met een fictief saldo. Dit betekent dat je aan het begin van het jaar in één keer al je vakantie-uren krijgt. Zo kun je bijvoorbeeld in februari al meteen 2 weken op vakantie. Houd er rekening mee dat als je gedurende het jaar uit dienst gaat, je slechts recht hebt op een deel van de dagen. Als je op dat moment al meer dagen hebt opgenomen dat je daadwerkelijk had opgebouwd, verrekent je (ex-)werkgever dit met je.
Vakantiedagen opbouwen bij ziekte en verlof
Als je ziek, met zwangerschapsverlof of op vakantie bent, gaat de opbouw van vakantiedagen in principe gewoon door. Er zijn een paar uitzonderingen:
- Je bouwt geen wettelijk verlof op tijdens onbetaald verlof. Ouderschapsverlof valt hier ook onder, aanvullend geboorteverlof en langdurig zorgverlof niet.
- Je bouwt geen bovenwettelijk verlof op als je werkgever besluit de opbouw stil te zetten tijdens bijvoorbeeld ziekte of zwangerschapsverlof. Dit besluit is alleen geldig als het schriftelijk is vastgelegd in bijvoorbeeld je contract, het reglement of personeelshandboek.
Moet ik verplicht vakantiedagen opnemen?
Kort gezegd: nee, je bent niet verplicht om vakantie op te nemen. Je bepaalt zelf of en wanneer je vrij neemt, uiteraard in overleg met je werkgever. Hij is verplicht om je de gelegenheid te geven om vakantiedagen op te nemen en gaat meestal akkoord met jouw wensen, maar mag je verzoek om een vrije dag of vakantie weigeren als het bedrijf door jouw afwezigheid in de problemen komt.
Verplichte vrije dagen
Zoals bij alles, gelden er ook uitzonderingen omtrent verplicht vrije dagen opnemen. Zo wordt er in bepaalde branches vooraf vastgesteld in welke periode werknemers vakantie moeten opnemen, bijvoorbeeld in de bouwvak of tijdens een bedrijfssluiting. Ook in het onderwijs staan de vakanties vast.
Tot slot mag je werkgever je elk jaar een paar verplichte vrije dagen laten opnemen op dagen waarop het bedrijf gesloten is. Veel bedrijven kiezen er bijvoorbeeld voor om dicht te blijven op de vrijdag na Hemelvaartsdag of rondom andere vaste vrije dagen. De uren die je normaal zou werken, gaan van je saldo af. Je werkgever mag dit alleen van je vragen als dit is afgesproken in je cao of contract.
Mag ik vakantiedagen meenemen naar volgend jaar?
Als je tegen het einde van het jaar nog dagen over hebt, hoef je deze niet snel allemaal op te maken. Je kunt vakantiedagen namelijk meenemen naar volgend jaar. Zo bewaar je je vrije tijd voor een later moment. Er zijn wel bepaalde regels aan verbonden. Je kunt je opgebouwde uren bijvoorbeeld niet eindeloos laten staan, want na een bepaalde tijd vervallen ze. Bovendien wordt bij het meenemen van vakantiedagen onderscheid gemaakt tussen wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen. Hieronder lees je meer over de regels omtrent het vervallen van vakantiedagen.
Wanneer vervallen vakantiedagen?
Je mag de overgebleven dagen dus meenemen, maar moet ze vervolgens wel binnen een bepaalde tijd opnemen. Anders vervallen ze, en dat is zonde. Dus hoe lang zijn vakantiedagen geldig?
- Wettelijke vakantiedagen moet je binnen 6 maanden na afloop van het jaar waarin je ze hebt opgebouwd opnemen. Op 1 juli vervallen dus de vakantie-uren die je hebt meegenomen uit het vorige jaar. Het kan dat er in je cao of contract een ruimere vervaltermijn is opgenomen.
- Bovenwettelijke vakantiedagen verjaren pas na 5 jaar. Die termijn gaat in aan het einde van het jaar waarin je ze hebt opgebouwd.
In overleg met je werkgever kun je de vervaltermijn van de wettelijke vakantiedagen soms verlengen, bijvoorbeeld als je langdurig ziek was of je werkgever het onmogelijk maakte om (alle) dagen op te nemen. De vervaltermijn wordt dan verlengd tot 5 jaar.
Vakantiedagen uitbetalen, mag dat?
Het uitbetalen mag alleen in de volgende gevallen:
- Je hebt bovenwettelijke vakantiedagen over en er staat in je cao of contract dat je werkgever deze uren uitbetaalt.
- Je gaat uit dienst. In dat geval worden alle overgebleven uren of dagen uitbetaald.
Heb je nog wettelijke vakantiedagen over en blijf je gewoon in dienst? Deze worden niet uitbetaald, maar vervallen.
Houd er rekening mee dat er ook nadelen aan het uitbetalen van vakantiedagen kleven. Het grootste nadeel is dat je veel belasting betaalt over vakantie-uren, waardoor het vaak aantrekkelijker is om je vrije dagen op te nemen in plaats van uit te laten betalen. Zo ontvang je gewoon salaris én krijg je extra vrije tijd.
Wat gebeurt er met je vakantiedagen bij ontslag?
Tot slot: ontslag en vakantiedagen, hoe zit dat? Je kunt alle overgebleven vakantiedagen laten uitbetalen bij ontslag. Dit gaat dus om zowel de wettelijke als bovenwettelijke vakantie-uren die je nog over hebt. Het overgebleven verlof wordt dan meegenomen bij de eindafrekening. Je kunt er ook voor kiezen om je vakantie-uren (deels) op te nemen voor het einde van je dienstverband. Je werkgever kan je dit niet verplichten.
Wil je na je ontslag graag weer zo snel mogelijk aan het werk? Bekijk dan het ruime aanbod aan vacatures op Jobbird en solliciteer op je favoriet.