Het liefst verdien je je centen waarschijnlijk door er gewoon voor te werken, maar dat is niet altijd mogelijk. Daarom is het fijn dat je in verschillende situaties een uitkering kunt krijgen, bijvoorbeeld bij werkloosheid of ziekte. Zo hoef je je niet (direct) zorgen te maken over je inkomen en kun je de rekeningen blijven betalen. Maar welke uitkeringen zijn er eigenlijk allemaal? Als jij wilt weten of je in jouw situatie (mogelijk) recht hebt op een uitkering, is dit het artikel voor jou. We gaan op deze pagina niet te diep in op de verschillende soorten uitkeringen, maar zetten ze overzichtelijk op een rij en geven de belangrijkste basic info. Meer weten over een bepaalde uitkering? Je vindt op Jobbird diverse artikelen waarin we je uitgebreid informeren over de verschillende soorten uitkeringen.
Wat is een uitkering?
Lijkt een inkoppertje, maar uitkering is een breder begrip dan je misschien denkt. Je zou kunnen zeggen dat het een som geld is die aan iemand wordt betaald, al wordt deze term niet zomaar voor elke som geld gebruikt. We spreken van een uitkering als het gaat over:
- Een som geld die wordt betaald in het kader van sociale zekerheid. Dit is het publieke stelsel dat inkomen en/of verzorging garandeert als iemand zelf niet in staat is om daarvoor te zorgen. Bijvoorbeeld bij ziekte, werkloosheid en arbeidsongeschiktheid.
- Een som geld die wordt betaald door een verzekeringsmaatschappij. Denk aan een uitkering bij schade of een lijfrente-uitkering.
Het verrast je vast niet dat we ons in dit artikel richten op uitkeringen zoals bedoeld in de eerste definitie.
Welke uitkeringen zijn er?
Je weet vast wel dat er verschillende situaties zijn waarin je een uitkering kunt aanvragen. Maar welke precies? Welke uitkeringen zijn er allemaal? Meer dan je misschien denkt. Je vindt ze hieronder.
Werkloosheidsuitkering
Raak je werkloos? Dan heb je misschien recht op een werkloosheidsuitkering van het UWV. Als je hier niet voor in aanmerking komt of jouw recht hierop is verlopen, kun je misschien een uitkering krijgen via je gemeente.
Ben je hard op zoek naar een nieuwe baan, zodat je die WW-uitkering weer stop kunt zetten? Jobbird heeft een ruim aanbod aan vacatures in verschillende beroepsgroepen en op verschillende niveaus, en dat door het hele land.
WW-uitkering
De WW-uitkering is misschien wel de bekendste uitkering van allemaal. Met deze tijdelijke uitkering kun je het verlies aan inkomen tussen twee banen opvangen. Benieuwd of jij recht hebt op WW? We schreven er een artikel over.
IOW-uitkering
Deze uitkering is er speciaal voor wie de AOW-leeftijd nog niet heeft bereikt, maar wel 60 jaar of ouder is. Je kunt een IOW-uitkering (Wet inkomensvoorziening oudere werklozen) krijgen als je geen recht meer hebt op een WW- of WGA-uitkering, mits je aan bepaalde voorwaarden voldoet.
Bijstandsuitkering en IOAW-uitkering
Ben je werkloos, maar heb je geen recht (meer) op een WW-uitkering? En heb je ook niet genoeg eigen vermogen om van te kunnen leven? Dan heb je mogelijk recht op een bijstandsuitkering. Je vraagt deze uitkering aan bij je gemeente of via werk.nl. Ben je werkloos geworden nadat je 50 jaar oud was, maar heb je de AOW-leeftijd nog niet bereikt? Dan kun je mogelijk een IOAW-uitkering krijgen. Deze uitkering vult je inkomen aan tot bijstandsniveau.
Ziekte-uitkering
Ben je (langdurig) ziek en kun je daardoor minder of helemaal niet meer werken? Dan heb je mogelijk recht op een ziekte-uitkering of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Of en welke uitkering bij ziekte of arbeidsongeschiktheid je krijgt, hangt af van je situatie.
Ziektewet
De Ziektewet is er om ervoor te zorgen dat zieke werknemers die geen vaste baan hebben en geen loon krijgen, toch een inkomen hebben. Het gaat hier bijvoorbeeld om uitzendkrachten, werknemers van wie hun contract afloopt tijdens ziekte of mensen met een WW-uitkering. Je krijgt deze uitkering totdat je 2 jaar ziek bent. Heb je wel een vaste werkgever en ben je korter dan 2 jaar ziek? Dan heb je in de meeste gevallen recht op loondoorbetaling.
WIA-uitkering
Zodra je 88 weken ziek bent (bijna 2 jaar), kun je mogelijk een WIA-uitkering krijgen. WIA betekent Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen en kun je aanvragen als je door ziekte minder of niet meer kunt werken en daardoor niet meer je oude loon verdient. Er zijn twee soorten WIA-uitkeringen: de WGA-uitkering en de IVA-uitkering. WGA staat voor Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten. Je krijgt deze uitkering als je nu of in de toekomst (deels) kunt blijven werken. IVA betekent Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten en kun je krijgen als je niet of bijna niet meer kunt werken, en dit in de toekomst waarschijnlijk zo blijft. Lees meer over de WIA op onze pagina over een uitkering bij arbeidsongeschiktheid.
WAO-uitkering en WAZ-uitkering
WAO betekent Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering en is eind 2005 vervangen door de WIA-uitkering. Je kunt alleen nog een WAO-uitkering krijgen als je deze nu nog steeds ontvangt of al eerder hebt gekregen en je gezondheid nu weer slechter wordt.
WAZ staat voor Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen. Dit was een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, die in 2004 is afgeschaft. Je kunt alleen nog een WAZ-uitkering krijgen als je deze uitkering op dit moment nog steeds ontvangt of als je deze al eerder hebt gekregen en nu weer arbeidsongeschikt wordt.
Uitkering bij arbeidsbeperking
Als je door je arbeidsbeperking ondersteuning nodig hebt bij je werk of inkomsten, val je onder de Participatiewet. Je kunt op verschillende manieren ondersteuning krijgen, afhankelijk van je situatie. Het gaat hierbij om een Indicatie banenafspraak, een Advies indicatie beschut werk en een uitkering: de Wajong-uitkering. Je hebt recht op een Wajong als je al voordat je 18 jaar werd of tijdens je studie een ziekte of handicap hebt gekregen en hierdoor weinig of helemaal niet kunt werken.
Uitkering bij zwangerschap, adoptie en pleegzorg
Krijg je een kind? Ook dan kun je een uitkering aanvragen. Niet alleen als je zwanger bent, maar ook als je een kind adopteert of een pleegkind in je gezin opneemt.
Zwangerschapsuitkering en bevallingsuitkering
Als je in loondienst werkt, vraagt je werkgever een zwangerschaps- en bevallingsuitkering (WAZO) voor je aan. Je krijgt dan minimaal 16 weken lang een uitkering ter hoogte van 100% van je dagloon. Als je een WW-uitkering krijgt, moet je zelf bij het UWV de uitkering voor tijdens de zwangerschap en na de bevalling aanvragen. Voor zelfstandigen is er de ZEZ-uitkering (Zelfstandige en Zwanger).
Adoptie- of pleegzorguitkering
Als je een kind adopteert of als er een pleegkind in je gezin komt, kun je ook een WAZO-uitkering krijgen. Je werkgever vraagt deze voor je aan. Ontvang je al een uitkering, zoals een WW-uitkering? Dan doe je de aanvraag voor de WAZO-uitkering zelf bij het UWV.
Pensioenuitkering
Zodra je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, heb je recht op een bekende uitkering: AOW. AOW staat voor Algemene Ouderdomswet en is een basispensioen voor vrijwel iedereen in Nederland. Of je daarnaast nog een andere pensioenuitkering krijgt, hangt af van hoe jij jouw pensioen geregeld hebt. Als je in loondienst hebt gewerkt, ontvang je vaak in ieder geval een werkgeverspensioen.
Bovenwettelijke uitkering
Dan is er nog de bovenwettelijke uitkering. Je hebt hier alleen recht op als je in het basisonderwijs of voortgezet onderwijs werkt en werkloos, ziek of zwanger wordt. Onder bepaalde voorwaarden kun je dan een aanvullende uitkering (AVU) krijgen als je werkloos raakt of een aansluitende uitkering (ASU) om de duur van de normale uitkering te verlengen.